Vorig jaar verscheen de eerste civic crowdfundingmonitor, een analyse van het onstaan van een nieuw instrument voor bewonersparticipatie. Op basis van vier jaar gegevens werden de belangrijkste getallen op een rij gezet en een aantal trends gesignaliseerd.
De nieuwe gegevens van 2017 worden hier nu aan toegevoegd. Tegelijkertijd creëren we een digitaal platform voor professionals als aftrap voor een anderhalf jaar durend praktijkonderzoek in samenwerking met een aantal gemeenten in zogenaamde ‘communities of practice’.
Ons streven is om de kennis en praktische toepassingen rond civic crowdfunding beter toegankelijk te maken. We komen niet elk jaar met een groot rapport. In de eerste monitor stond veel generieke informatie. De monitors van de komende jaren bouwen hier op voort met nieuwe data van de ontwikkelingen. Ook worden specifieke vragen beantwoord door middel van onderzoek en reiken buurtprofessionals tools aan.
We bouwen een nieuw kennisplatform en maken tegelijkertijd een verdiepingsslag met het onderzoek.
In de civic crowdfundingmonitor van 2018 maken we eerst de stand op van de nieuwe gegevens in 2017 op een aantal van de onderdelen van vorig jaar, zoals aantal initiatieven, slagingspercentages en dergelijke. Vervolgens diepen we de onderdelen verder uit die we komend jaar in de ‘communities of practice’ verder gaan onderzoeken, zoals de kenmerken van initiatieven en hun donateurs.
Groei Crowdfunding in Nederland
De voorgaande jaren publiceerde bureau Douw & Koren elk jaar een nationale crowdfunding monitor. Dit jaar werden we in maart 2018 verrast door de mededeling dat ze hiermee stoppen, omdat ze teveel een instituut dreigden te worden. Desalniettemin worden de cijfers nog keurig bijgehouden op crowdfundingcijfers.nl. Over 2017 constateert men een stijging van 31% aan crowdfunding bedragen in Nederland: van 170 miljoen naar 223 miljoen.
Het aandeel van crowdfunding van maatschappelijke (non-profit) projecten was daarin met 13,1 miljoen dan relatief beperkt, ook voor dit deel was de toename met 24% fors. Het gemiddelde bedrag dat in deze categorie wordt opgehaald is 6.000 euro. Interessant is dat gevestigde goede doelen organisaties steeds meer gebruik maken van crowdfunding als middel om fondsen te werven, mede omdat ze worstelen om nieuwe donateurs te vinden.
Wij hanteren in deze monitor een beperktere omschrijving: civic crowdfunding voor lokale maatschappelijke initiatieven op basis van donaties. Zodoende hanteren we voor 2017 op 1,5 miljoen aan opgehaalde bedragen.
Platformen
In de dataset van 2017 zijn naast de projecten van de landelijke platformen Voor je Buurt en 1%Club ook de projecten van Crowdfunding Venlo (sinds 2017), Het Lukt Ons (West-Friesland), Nieuwe Pioniers (Haarlemmermeer) en Voor je Stadsie (Utrecht, gestart najaar 2016) meegenomen. Data van Crowdfunding voor Natuur (lokale groenprojecten) zitten eveneens in de data van Voor je Buurt.
Aantal initiatieven
Voor het bepalen van het aantal initiatieven in 2017 hebben we een andere norm gesteld dan vorig jaar. In plaats van projecten te nemen die gestart zijn in 2017, nemen we projecten die afgerond zijn in 2017. We hebben de gegevens van 2015 en 2016 hiervoor gecorrigeerd. (Voor 2013 en 2014 waren de gegevens beperkt beschikbaar; deze zijn ongewijzigd.)
In 2016 werd er 1,6 miljoen gevraagd. Uiteindelijk werd 1,27 miljoen euro opgehaald en gemiddeld 5.150 euro per initiatief.
In 2017 werd 1,8 miljoen gevraagd en gemiddeld 6440 per initiatief. Uiteindelijk werd 1,5 miljoen opgehaald en gemiddeld 5.550 euro per initiatief.
Met andere woorden: het aantal initiatieven wat deelnam aan de platformen nam toe met 10% terwijl het daadwerkelijk opgehaalde bedrag met 18% steeg.
Geslaagde initiatieven
Het is interessant om nader naar de slagingspercentages te kijken. We beschouwen meer dan 80% van het opgehaalde bedrag als geslaagd. Vorig jaar was al te zien dat er relatief weinig initiatieven in het middengebied van 21% tot 80% zitten. Dat is dit jaar niet anders. (Overigens wil dat niet zeggen dat alle projecten onder de 80% ‘mislukt’ zijn.)
In 2017 is het aandeel van het aantal geslaagde initiatieven toegenomen, hetgeen de meer dan evenredige toename van het opgehaalde bedrag verklaard ten opzichte van de toename in het aantal initiatieven. Geslaagde initiatieven nemen meer dan 90% van het opgehaalde (jaar)bedrag voor de rekening. Het gemiddelde bedrag per geslaagd initiatief is afgelopen jaar gelijk gebleven.
Ook kun je zien dat slagingspercentages kunnen variëren naar gelang de platformen en het daarmee verbonden beleid qua spelregels en aanvullende subsidie. Interessant aan onderstaande tabel is dat het platform Nieuwe Pioniers een soepele spelregel koppelt aan een systeem van matchfunding, waardoor het slagingspercentage gelijk wordt aan de ‘alles of niets’ platformen. (Crowdfunding Venlo is in verband met de prille start hier niet in opgenomen.)
Onderscheid naar thema’s
Ten opzichte van vorig jaar hebben we de thema’s iets anders en eenvoudiger ingedeeld, maar het blijft lastig omdat er veel overlap is tussen activiteiten. Er zijn niet veel verschillen tussen 2017 en 2016, enkel het onderdeel ontmoeten is significant afgenomen; er lijkt minder geworven te worden voor buurtfeesten en dergelijke.
Een kijkje in de keuken van slagingspercentages op basis thema hebben we nog niet eerder ondernomen. We kunnen op basis van onderstaande tabel voorzichtig concluderen dat ‘groene’ initiatieven het hoogste slagingspercentage hebben, initiatieven in categorie ‘zorg & welzijn’ het laagste.
Geografisch onderscheid
We hebben dit jaar exacter naar geografische spreiding van initiatieven gekeken door postcodes aan projecten toe te wijzen.
Hierdoor zie je beter de spreiding over het land, waardoor beter zichtbaar wordt waar de meeste crowdfunding initiatieven zich in 2017 bevinden. Ook wanneer we rekening houden met bevolkingsdichtheid, zijn de meeste initiatieven in de Randstad te vinden.
Projecten uit 2017 op postcode
Ruwweg de helft van de initiatieven binnen de Randstad bevindt zich in de vier grote steden. Hier hebben we vervolgens gekeken naar de verdeling in wijken. Ter indicatie laten we hier Amsterdam zien, waar alle 78 initiatieven in de jaren 2016 en 2017 op basis van wijken zijn verdeeld.
(NWA= Niet Westerse Allochtone Bevolking % 2016)
Bekijken we de wijken in Amsterdam nader op economische en demografische kenmerken, dan valt op dat er relatief veel crowdfunding initiatieven zijn in de wijken Oost en West. Dit zijn de gemengdere oude stadswijken met relatief veel dertigers en veertigers en veel middeninkomens.
Stadsdeel Centrum valt ietwat buiten dit profiel. Bij de andere drie grote steden bleek het centrum ook procentueel gezien hoog te scoren. Vermoedelijk komt dat omdat veelal een adres in het centrum wordt gekozen voor initiatieven die meer voor de hele stad worden georganiseerd.
Kijken we naar de stadsdelen Noord, Nieuw-West en Zuidoost dan zijn de inkomens beduidend lager en wonen er minder dertigers en veertigers. Bij stadsdeel Zuid valt dan weer op dat het het hoogste inkomen per inwoner heeft en een relatief minder gemengd stadsdeel is, maar een hoog aandeel dertigers en veertigers heeft.
Komend jaar gaan we nader kijken naar de locaties van initiatieven en natuurlijk de initiatiefnemers zelf.
Donateurs
Dit jaar hebben we ook meer in detail gekeken naar de donateurs. Het gemiddeld aantal donateurs per initiatief blijkt naar gelang de hoogte van het doelbedrag fors te verschillen.
Kijken we naar aantallen projecten en de hoogte van de doelbedragen, dan is het interessant om te zien dat het aandeel van de geslaagde projecten en de hoogte van het doelbedrag niet zozeer van elkaar blijken te verschillen, met uitzondering van de middelste categorie.
Om meer zicht te krijgen in de kenmerken van de donaties, hebben we de spreiding van de donaties uit de gegevens van zo’n 180 projecten van Voor je Buurt met einddatum in 2017 bekeken. Zo kun je zien dat 66% van de donateurs een bedrag tot 25 euro heeft gedoneerd en dat dit goed is voor 14% van het totaal opgehaalde bedrag. Omgekeerd is het aandeel van de donaties boven de duizend euro goed voor 31% van het totaal opgehaalde bedrag.
Uit de database van Voor je Buurt is vervolgens per thema een geslaagd project geselecteerd. Daarnaast zijn de projecten recht evenredig verdeeld naar hoogte van het doelbedrag (3 in de lage categorie, 3 in het midden, 3 in de hoge categorie.)
Naar blijkt, komt het gemiddelde van deze negen projecten vrijwel exact overeen met het gemiddelde van de gehele gebruikte database. Interessant zijn de grote onderlinge verschillen.
Een deel van de grote bedragen komt uit matchfunding. Matchfunding, zoals hieronder is te zien, heeft een positieve invloed op slagingspercentages in het algemeen. Tegelijkertijd moet je constateren dat ook bij de donaties van de grotere bedragen boven de 250 euro, matchfunding minder dan de helft van deze categorie uitmaakt.
Conclusie
Op basis van de gegevens lijkt civic crowdfunding volwassen te worden en de groei lijkt af te vlakken. Dit zou kunnen duidden op een consolidatie. Tegelijkertijd lijkt de organisatiegraad toe te nemen, gezien het hoger percentage geslaagde acties.
Er ontstaat steeds beter zicht op de succes- en faalfactoren. Met name dertigers en veertigers in de wijken van de grote steden lijken het middel te vinden. Het grote verschil met reguliere crowdfunding is dat het hoofdzakelijk nog blijft gaan om kleine bedragen. Wij zien tevens een stabilisatie in de bedragen die mensen geven. Een klein aantal van de mensen draagt een groot deel van de financiering bij. Vier procent van de donateurs zorgt voor meer dan vijftig procent van het opgehaalde bedrag. Het gedrag van de donateurs vraagt om meer onderzoek, omdat dit het succes van de campagnes bepaald.
Matchfunding is een belangrijke slaagfactor. Het soort projecten eveneens, gezien het opvallend hoge aantal ‘groene’ projecten dat slaagt ten opzichte van projecten in de categorie sociaal ondernemen. Vermoedelijk vallen hier nog een aantal interessante lessen te leren bij de ondersteuning van initiatiefnemers.