Civic crowdfunding is het online werven van fondsen via een grote groep kleine financiers om een verbetering van een publieke dienst of iets in de openbare ruimte te realiseren. Hierbij gaat het om lokale maatschappelijke initiatieven. Vaak zijn deelnemers aan civic crowdfunding-projecten gemeenten, inwoners, bedrijven, stichtingen, verenigingen en corporaties.
Hieronder vindt u de civic crowdfunding monitor 2019. Voor het derde jaar op rij hebben we gekeken naar de ontwikkeling van civic crowdfunding. We zien nog steeds een toename van de projecten in buurten, gemeenten en regio’s. Geld inzamelen is hierbij maar een van de zaken waar het om gaat. Met name het verder opbouwen van onderlinge relaties in de buurt rond een bepaald maatschappelijk vraagstuk is belangrijk.
Vorig jaar verscheen de civic crowdfunding-monitor 2018 met de analyses van honderden civic crowdfunding-projecten over de periode 2014-2017. Op basis van de gegevens over vier jaren werden de belangrijkste getallen op een rij gezet en een aantal trends gesignaleerd. In de civic crowdfunding-monitor 2019 worden de gegevens van 2018 hier aan toegevoegd.
Onze analyse richt zich op de platforms Voor je Buurt en de 1% Club, waarvan de laatste in 2018 is opgegaan in Voor je Buurt. De andere platforms die in dit onderzoek zijn genoemd, zijn van gemeenten die Voor je Buurt inhuren om hun platform in te richten en te organiseren.
We hebben gekeken naar lokale verschillen, verschillen in thema’s, de vorm van de projecten en de relatie met matchfunding.
- Civic crowdfunding in Nederland
Het bureau Douw & Koren publiceert elk jaar een nationale crowdfunding monitor (zie crowdfundingcijfers.nl). Crowdfunding is daarbij een heel breed gebied. Met name bedrijfsleningen zijn heel dominant en ook sterk groeiende. Maatschappelijke projecten zijn hiermee vergeleken heel klein in het bedrag waar het om gaat. .
De geldsom die in 2018 is binnengehaald voor de crowdfunding van maatschappelijke (non-profit) projecten was daarin met 15,2 miljoen euro beperkt (ten opzichte van het totale bedrag in 2018 voor crowdfunding projecten ter grootte van 329 miljoen euro). Desondanks is er een sterk stijgende trend over de periode 2012-2018.
(Crowdfundingcijfers.nl, 2019)
Het aantal maatschappelijke (non-profit) projecten, die met crowdfunding zijn gefinancierd, laat een stijgende lijn zien. In 2018 waren er 4.617 projecten.
Deze monitor richt zich op een gedeelte van deze (non-profit) crowdfunding projecten. In 2018 gaat het om 269 projecten met een totale gerealiseerde omzet van 1,3 miljoen euro, die door de in deze monitor meegenomen civic crowdfunding platformen zijn opgezet.
(Crowdfundingcijfers.nl, 2019)
- Platformen in 2018
In de dataset van 2018 zijn naast de projecten van de landelijke platformen Voor je Buurt, 1%Club, Geef om Zorg en Crowdfunding voor Natuur (lokale groenprojecten) ook de projecten van Crowdfunding Venlo, Het Lukt Ons (West-Friesland), Nieuwe Pioniers (Haarlemmermeer), Voor je Stadsie (Utrecht), Voor Apeldoorn en Voor Leeuwarden meegenomen.
Het platform Voor Je Buurt is verreweg het grootste omdat het een platform is dat voor heel Nederland werkt. De andere platformen zijn het resultaat van het initiatief van afzonderlijke gemeenten die een platform willen dat aansluit bij hun wensen en lokale en regionale behoeften.
Op de civic crowdfunding markt zijn veel meer projecten dan alleen de projecten waar wij in deze monitor aandacht aan besteden. Platformen als VoorDeKunst en Crowdaboutnow worden niet meegenomen in deze monitor, ook al worden daar relatief grote bedragen opgehaald voor bijvoorbeeld culturele initiatieven en sociale ondernemingen. In deze monitor wordt alleen gerapporteerd over de platformen die participeren in het SIA RAAK project Civic Crowdfunding.
In 2018 gaat het om 269 projecten met een totale gerealiseerde omzet van 1,3 miljoen euro, terwijl het streefbedrag 1,6 miljoen euro betrof. Bij de deelnemende platformen waren in totaal 11.836 donaties. Voor Je Buurt is veruit het grootste platform.
- Aantal projecten en gerealiseerde inkomsten
Uit onderstaande twee figuren volgt dat qua aantal projecten en qua gerealiseerde inkomsten er gedurende de periode 2013-2016 een stormachtige groei was. Vanaf 2016 is er echter sprake van een stabilisering van de bestaande situatie en is de groei opgehouden.
- Geslaagde initiatieven
In onderstaande figuur is voor de afzonderlijke projecten gekeken naar het slagings-percentage: (gerealiseerde projectinkomsten / beoogde projectinkomsten) * 100%. De platformen van deze monitor passen het alles-of-niets-principe als volgt toe: het gedoneerde geldbedrag wordt teruggegeven als minder dan 80% van het doelbedrag is binnengehaald. Als meer dan 80% van de geplande inkomsten is binnengehaald, wordt het project als geslaagd beschouwd. Gedurende de jaren 2016, 2017 en 2018 zijn ongeveer driekwart van de projecten geslaagd. Verder zitten relatief weinig projecten in het middengebied met een slagingspercentage van 21% tot 80%. Bij ongeveer 15% van de projecten komt de fondsenwerving totaal niet van de grond aangezien de gerealiseerde inkomsten minder dan 20% van de beoogde inkomsten bedragen.
In onderstaande tabel kan men zien dat de gemiddelde slagingspercentages kunnen verschillen voor de tien platformen. De gemiddelde slagingspercentages, die lager dan 80% zijn, zijn rood gearceerd. De gemiddelde slagingspercentages hoger dan 80% zijn met groen aangegeven. Interessant is dat bij alle platformen minimaal 60% van de projecten is geslaagd. Alleen bij de drie kleinste platformen liggen de percentages tussen 33% en 40%.
Aantal opgestarte en aantal geslaagde projecten, percentage geslaagde projecten en spelregels voor deelnemende platformen
| Platform | Aantal projecten | Aantal geslaagde projecten | % Geslaagd | “Alles Of Niets” óf “Je Ontvangt Alles Wat Je Ophaalt” | Matchfunding (ja/nee)
|
| 1%Club | 15 | 9 | 60% | Je ontvangt alles wat je ophaalt | Nee |
| Crowdfunding Venlo | 9 | 6 | 67% | Alles of niets | Nee |
| Crowdfunding VoorNatuur | 26 | 20 | 77% | Alles of niets | Ja/Nee |
| Geef om Zorg | 6 | 4 | 67% | Alles of niets | Ja/Nee |
| Het Lukt Ons | 6 | 2 | 33% | Je ontvangt alles wat je ophaalt | Ja/Nee |
| Nieuwe Pioniers | 5 | 5 | 100% | Alles of niets | Ja |
| Voor Apeldoorn | 19 | 16 | 84% | Alles of niets | Ja/Nee |
| Voor je Buurt | 169 | 142 | 84% | Alles of niets | Ja/nee |
| Voor je Stadsie | 11 | 8 | 72% | Alles of niets | Ja/nee |
| Voor Leeuwarden | 3 | 1 | 33% | Alles of niets | nee |
| Alle platformen | 269 | 213 | 79,2% |
- Onderscheid naar thema’s
In de volgende figuur is weergeven hoe vaak de verschillende thema’s in 2018 voorkomen. De drie meest-voorkomende thema’s in 2018 zijn: groen en natuur (19%), ontmoeten (17%) en kunst en cultuur (15%). Dit beeld wijkt iets af van dat van de voorafgaande twee jaren. In 2018 staat “groen en natuur” in de top 3, terwijl in de jaren 2016 en 2017 dat niet het geval is. In die twee jaren stond daarentegen “ontmoeten” in de top 3.
In onderstaande figuur zijn de slagingspercentages van de projecten in 2018 per thema weergegeven. Een project wordt aangemerkt als “geslaagd”, als meer dan 80% van het van tevoren gewenste bedrag is gerealiseerd. Bij het thema’s dieren is maar liefst 88% van de projecten geslaagd. Van de vier projecten binnen het thema voedsel zijn slechts twee projecten geslaagd. Bij de andere thema’s liggen de slagingspercentages tussen de 68% en 84%.
In het jaar 2017 had het thema “zorg en welzijn” een relatief laag slagingspercentage van 58%. Een jaar later ligt dit percentage beduidend hoger, namelijk op 77%.
- Geografisch onderscheid
Net als vorig jaar is naar de geografische spreiding van initiatieven gekeken door postcodes aan projecten toe te wijzen. In onderstaande tabel zijn voor de 12 verschillende provincies de aantallen civic crowdfunding projecten van de deelnemende platformen aangegeven. Tevens is de project-dichtheid, gedefinieerd als het aantal inwoners gedeeld door het aantal projecten, voor elke provincie berekend.
In onderstaande tabel is te zien dat bij de drie randstad-provincies ver uit de meeste initiatieven (van de deelnemende platformen) zijn te vinden. Ook is de project-dichtheid in de drie randstad-provincies groot. Hierbij moet worden aangetekend dat de projectdichtheid voor de provincie Flevoland het grootst is.
Projecten uit 2018 onderverdeeld naar provincie
| Provincie – aantal projecten – aantal inwoners – aantal inwoners
2015 per project |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De drie randstad-provincies hebben de meeste projecten bij de deelnemende platformen. Ook is de project-dichtheid in deze drie provincies hoog. Het is de vraag of de projecten binnen de randstad ook succesvoller zijn dan de projecten buiten de randstad. In onderstaande tabel zijn de percentages van de projecten aangegeven die voor meer dan 80% het beoogde geldbedrag hebben opgebracht. Uit de tabel volgt dat de percentages succesvolle projecten voor de drie randstad-provincies vergelijkbaar zijn met die van de van de andere provincies.
Aantal opgestarte projecten, aantal succesvolle projecten en percentage succesvolle projecten per provincie
(bovengemiddelde percentages zijn groen gearceerd;
benedengemiddelde percentages zijn rood gearceerd)
| Provincie – aantal projecten – aantal – percentage
succesvolle succesvolle projecten projecten |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
- Donateurs
Net als afgelopen twee jaren is meer in detail gekeken naar de donateurs. Het gemiddeld aantal donateurs per initiatief blijkt net als vorig jaar toe te nemen met de hoogte van het doelbedrag. In onderstaande tabel is voor de succesvolle projecten (d.w.z. minimaal 80% van het doelbedrag is gerealiseerd) in 2018 het doelbedrag en het aantal donateurs tegen elkaar afgezet. In totaal gaat het om 210 succesvolle initiatieven bij de deelnemende platformen.
Het aantal donateurs van een project blijkt sterk toe te nemen met de hoogte van het doelbedrag van het project. Gebruikmakend van lineaire regressieanalyse kan men berekenen dat voor elke extra duizend euro doelbedrag er gemiddeld 7,9 extra donateurs bij komen.
- Doelbedragen
Het is interessant om na te gaan hoe sterk het verband is tussen het doelbedrag en het uiteindelijk opgehaalde bedrag. Zijn de slagingspercentages bij hoge doelbedragen lager dan bij lage doelbedragen? In onderstaande figuur zijn de doelbedragen en de opgehaalde geldbedragen van de projecten van de deelnemende platformen weergegeven.
In bovenstaande figuur corresponderen de punten, die onder de 45% lijn liggen, met de projecten waarvoor de opgehaalde bedragen lager dan de doelbedragen zijn.
Er is een regressieanalyse uitgevoerd met het “realisatiepercentage van doelbedrag” als afhankelijke variabele en het doelbedrag als onafhankelijke variabele. Het blijkt, dat als het doelbedrag €1.000 hoger wordt, het realisatiepercentage met 1,6 procentpunten afneemt.
- Spelregels van platformen
De platformen, die in deze monitor zijn meegenomen, houden er verschillende spelregels op na:
- Het “Alles of Niets” óf het “Alles Wat Je Ophaalt” uitgangspunt wordt gehanteerd;
- Er wordt wel óf er wordt niet gebruik gemaakt van matchfunding.
Bij de deelnemende platformen is in 2018 bij 248 projecten het “Alles Of Niets” principe gebruikt, terwijl dat bij 21 projecten niet het geval was. Matchfunding werd in 147 gevallen toegepast en in 122 gevallen werd daar vanaf gezien.
In de volgende twee figuren is te zien wat de invloed van de spelregels op de te ontvangen geldbedragen en het succes van de fondsenwervingen is. Hierbij is een fondsenwerving succesvol als er meer dan 80% van het doelbedrag is binnengehaald.
Bovenstaande figuur laat duidelijk zien dat het raadzaam is om de spelregel “Alles Of Niets” (in plaats van de spelregel “Alles wat je ophaalt”) te hanteren. Het percentage geslaagde fondsenwervingen is bij de spelregel “Alles Of Niets” maar liefst 30,3% hoger dan bij de spelregel “Alles Wat Je Ophaalt”.
Bovenstaande figuur laat duidelijk zien dat het lucratief is om bij de fondsenwerving de spelregel “Wel Matchfunding” (in plaats van “Geen Matchfunding”) te gebruiken. De percentages geslaagde fondsenwerving zijn bij toepassing van matchfunding gemiddeld 22,2% hoger dan zonder toepassing van matchfunding.
- Demografische kenmerken
In dit laatste onderdeel van de Civic Crowdfunding Monitor 2018 onderzoeken wij of er een verband bestaat tussen enkele demografische buurtkenmerken en het “realisatiepercentage van het doelbedrag” (= ontvangen donaties/doelbedrag). Er is gebruik gemaakt van de StatLine-tabel met buurtcijfers van het CBS.
Met behulp van lineaire regressieanalyse werden op buurtniveau de volgende inzichten verkregen:
- Het percentage inwoners in de leeftijdsgroep van 25 tot 45 jaar heeft een positief verband met het realisatiepercentage van een project;
- Het percentage niet-westerse allochtonen heeft een sterk positief verband met het realisatiepercentage van een project;
- Het percentage eengezinswoningen heeft een sterk negatief verband met het realisatiepercentage van een project;
- De bevolkingsdichtheid (= aantal inwoners per vierkante kilometer) heeft een sterk positief verband met het realisatiepercentage van een project;
- Het percentage koopwoningen heeft een negatief verband met het realisatiepercentage van een project.
Let wel, deze cijfers zijn gebaseerd op een qua omvang beperkte dataset en de verbanden zijn wel statistisch significant, maar deze hoeven niet causaal te zijn. De resultaten kunnen bijvoorbeeld worden gekleurd door de nadruk van gemeenten op een bepaald soort wijk, en de behoefte van initiatiefnemers om in een bepaald soort wijk actief te (willen) zijn. Ook zegt het nog niet alles over de inzet van wijkbewoners, zowel qua geld als qua vrijwilligerswerk.
De resultaten zijn echter dusdanig opvallend dat hier verder onderzoek naar moet worden gedaan, bijvoorbeeld door kwalitatief onderzoek. Hier is dan ook in de komende fase van het onderzoeksproject Crowdfunding voor Burgerinitiatieven aandacht voor.
- Conclusie
In de civic crowdfunding monitor 2019 is voor het derde jaar op rij een nieuw investeringsinstrument voor burgers, gemeenten en andere overheden onderzocht. Dit jaar is meer aandacht geschonken aan verschillende kwantitatieve verbanden tussen bijvoorbeeld de plaats van het initiatief, de (gewenste) opbrengst en het succes. Het heeft geleid tot een aantal relevante conclusies.
Een civic crowdfunding project is vooral succesvol als:
- het alles-of-niets-principe wordt toegepast (beta -0,236; sign. 0,04);
- matchfunding wordt toegepast (beta 0,344; sign. < 0,001);
- er relatief veel personen in de leeftijdsgroep van 25 tot 45 jaar in de buurt wonen (beta 1,068; sign. 0,062);
- er relatief veel niet-westerse allochtonen in de buurt wonen (beta 0,854; sign. < 0,001);
- er relatief weinig eengezinswoningen in de buurt zijn (beta -,004; sign. < 0,001);
- de bevolkingsdichtheid (= aantal inwoners per vierkante kilometer) relatief groot is (beta 0,0003; sign. 0,002);
- er relatief weinig koopwoningen zijn (beta -0,004; sign. 0,038).
Er lijken overigens – op basis van onze dataset – geen buurten in Nederland waar aan alle gunstige voorwaarden voor het succesvol zijn van een civic crowdfunding project is voldaan.
Civic crowdfunding lijkt zich voorspoedig te ontwikkelen. Er ontstaat een nieuw en interessant perspectief op gemeentelijke financiën, met name waar het gaat om subsidiestromen. De nieuwe digitale mogelijkheden maken deelnemers – zowel initiatiefnemers, gevers als gemeenten en andere overheden, bewust van de mogelijkheden en onmogelijkheden die er zijn om goede initiatieven te ondersteunen. Maatschappelijke initiatieven zijn iets wat partijen samen moeten doen. De financiële organisatie van gemeenten en andere overheden moet hierop zijn afgestemd. Civic crowdfunding kan een tool zijn om gemeenten hierbij te helpen, om samen met burgers geld op de goede plekken terecht te laten komen.
Zoals eerder gemeld is de crowdfunding monitor 2019 onderdeel van een groot onderzoeksproject met gemeenten, twee hogescholen en de organisaties Good Up en Voor je Buurt. Door meer kwantitatieve data te verzamelen en deze te verbinden aan de ervaringen van buurtprofessionals, ontstaan inzichten en tools voor buurtontwikkeling.
Kees van Montfort, Frank Jan de Graaf, Peter van der Torre, Annelien Veerman en Aalan Ismail – Faculteit Business en Economie – Hogeschool van Amsterdam
Jelle Aanholt – Faculteit Maatschappij en Recht – Hogeschool van Amsterdam
Aster van Tilburg – Voor je Buurt
Blijf up to date
Via de nieuwsbrief houden we je op de hoogte van nieuwe artikelen en evenementen.
info@civictools.nl
+31203377055